Çoyr Yazıtı
24 may 2019 20:29

Moğolistan'da bulunan sadece 70 küsur karakterden oluşan tarihi bilinen en eski Türkçe metin olan ÇOYR YAZITI (682-691)

Оrhun Irmağı yakınlarında bulunan bitig taş anıtları içinde heykel üzerine kazınarak yazılma özelliği ile farklılık gösterir. En eski dönemlere ait olduğu bilinir. Heykel üzerinde metin yazılı bir diğer anıt da Yenisey’de bulunan Е-37 (Теs) heykelidir. Günümüz Moğolistan’ın Dornogov Bölgesi Çoyr demir istasyonundan 15 km’lik mesafedeki Sansar Dağı’ndaki kurganda tespit edilmiştir. İnsan kafasının şekli bulunan heykel büyük kurgandan bulunmuş, ancak elimizde bu kurganla ilgili bilgi bulunmamaktadır. Heykelin kafa kısmı korunmuş, gövdesinde 6 satırlık metin kazınarak yazılmıştır. Heykelin sağ cephesinde iki damga bulunmaktadır. Moğolistan Millî Tarih Müzesi’nde sergilenmektedir.

Metin çevirisi hakkında 2-3 farklı yorumlama var. Metnin anlamsız olması, yazıt karakterlerinin yanlış tespit edilmesinden kaynaklanmaktadır. Şimdiki aşamada tespit edilen 70-80 karakterden S. Malov 50‟sini görmüş bunların sadece 17‟si doğru okunabilmiştir.

Genel olarak kabul gören çeviri de bu şekildedir.

atlarını ve davarlarını(mal mülk) bırakıp ayrılan yani ölen tun bilga ve tun yagan arkin'in geride kalanlara ilteriş kutluk kağan'ın kağanlığını tanımak suretiyle mutluluk içinde yaşayacaklarını öğütler.

Author: ƇƖƦƠ ƊЄ ƛԼƤӇƛ